ПЕКИНГ ЈА МЕНУВА ПЛОЧАТА – Кина му врти грб на Путин? Високи функционери: “Тој е луд! А можеби ќе ја изгубат војната во Украина”

Кинеските власти сметаат дека е можно Русија да не може да ја добие војната со Украина и од тој конфликт да излезе како „помала сила“.

Иако официјалните податоци за починатите велат дека политиката на „нулта случаи на ковид“ што ја водел Пекинг за време на борбата против пандемијата успеала, серија впечатливи некролози и покажале на кинеската јавност дека болеста е сè уште (можеби малку) помоќна од државата. Во некои делови на Кина, болниците се преполни, а борбата со лекови создава недостиг низ делови на Азија. Имаше и такви кои јавно го изразија своето незадоволство. Државните медиуми и пропагандистите од Пекинг вложија големи напори да ја одбранат и оправдаат политиката „нулта ковид“. Неофицијално, околу еден милион Кинези би можеле да умрат за време на процесот на враќање во нормала, или „новата“ нормала.

Ваквиот развој на настаните не му одговара на Си Џинпинг, најмоќниот лидер на Кина по Мао Це Тунг, основачот на Народна Република Кина и еден од основачите на Комунистичката партија на Кина и нејзиниот долгогодишен генерален секретар. Како што пишува Фајненшл тајмс, во сенката на хаосот околу политиката „нулта ковид“, Си и неговите соработници подготвуваат нови надворешни и економски политики кои ќе се обидат да ги поправат дипломатските односи меѓу Пекинг и некои западни земји и да ја зајакнат економијата што има беше забавен од пандемијата.

Така, Кина ќе се фокусира на подобрување на односите со Европа кои беа оштетени кога Пекинг продолжи да ја поддржува Москва и покрај војната во Украина. „Пекинг се надева дека нема да стане ривал на секоја земја на Запад и не сака да изгледа изолирано, особено кога станува збор за мултилатерални прашања“, рече Ју Жи, експерт за Кина во британскиот тинк-тенк „Чатам хаус“. „Неуспешната воена авантура на Русија во Украина значително ги намали придобивките што Пекинг ги добива од билатералните односи со Москва.“

Иако Си и рускиот претседател Владимир Путин минатиот месец изјавија дека ќе ги продлабочат билатералните односи меѓу Кина и Русија, неколку кинески претставници изјавија за Фајненшл Тајмс дека Пекинг сака да се дистанцира од Кремљ за Украина. Слична порака испратија и до некои европски дипломати. „Путин е луд“, рече еден кинески функционер кој сакаше да остане анонимен. „Одлуката за напад на Украина беше донесена од многу мала група луѓе. Кина едноставно не треба да ја следи Русија.“

Според „Фајненшл тајмс“, Си повторно ќе размисли што му носат на Пекинг блиските односи со Москва. Кинеските власти тврдат дека е можно Русија да не успее да ја добие војната со Украина и дека од тој конфликт ќе излезе како „помала сила“, економски и дипломатски послаба нација. Покрај тоа, некои кинески претставници велат дека на Путин не може целосно да му се верува. Петмина високи кинески претставници изјавија за Фајненшл тајмс дека Москва не му кажала на Пекинг дека планира да изврши инвазија на Украина. Се разбира, тие ставови не се во склад со оние кои се јавно искажани. Си и Путин на почетокот на февруари, 20 дена пред почетокот на инвазијата, рекоа дека соработката меѓу Пекинг и Москва не познава граници и забранети области.

Еден кинески функционер рече дека Путин во суштина му рекол на Си дека не може да каже дека Русија нема да интервенира доколку украинските сепаратисти нападнат руска територија и предизвикаат хуманитарни катастрофи. Кинеската страна таа изјава не ја протолкува како најава за инвазија туку како најава за помала интервенција. Во јуни, Ле Јученг, заменик на тогашниот кинески министер за надворешни работи Ванг Ји, ја загуби работата поради тоа погрешно толкување (Ји беше наследен како министер во декември 2022 година од Чин Ганг, 11-тиот кинески амбасадор во Соединетите држави). Веќе некое време кинеските дипломати се обидуваат да ги убедат своите европски колеги дека Пекинг навистина не знаел дека Русија планира инвазија на Украина. Пекинг исто така се обидува да ја придобие наклонетоста на Европа со ветување дека е подготвен да се обиде да го одврати Путин од употреба на нуклеарно оружје. Кинеските власти рекоа и дека Пекинг, освен што е миротворец, сака да се позиционира и како страна која ќе помогне во обновувањето на Украина. На крајот на декември, Си се обиде да се претстави како застапник на мирот. „Патот до мировните преговори нема да биде мазен, но можноста за мир ќе постои се додека не престане да инвестира во него. Кина ќе продолжи да гледа на работите објективно и искрено, ќе работи на зближување на меѓународната заедница и игра конструктивна улога во мирното решавање на украинската криза“, рече тој.

Желбата на Си повторно да биде добредојден на Запад го чинеше Жао Лиџијан, еден од највоинствените кинески дипломати. Жао, кого на социјалната мрежа Твитер го следат 1,9 милиони корисници, ја искористи за напад на Западот. Советничката за национална безбедност на поранешниот американски претседател Барак Обама, Сузан Рајс, го нарече Жао „расистичка срамота“ откако тој твитна за расните односи во Вашингтон. Поранешниот портпарол на кинеското Министерство за надворешни работи сега работи во нејасен оддел кој се занимава со океани и граници.

Додека ги поправа односите со Европа, Пекинг бара од неа да не ги раскинува постоечките договори и договори постигнати од двете страни. Во суштина, Кина не сака стариот континент да почне да го следи примерот на САД, кои почнаа комерцијално да се дистанцираат од Пекинг, особено кога станува збор за напредни и чувствителни технологии. „Кина сфати дека налути премногу земји во исто време, особено развиените, оние кои се нејзини главни трговски и економски партнери“, рече Жан-Пјер Кабестан, експерт за Кина од Баптистичкиот универзитет во Хонг Конг. „Пекинг сака да ја подобри комуникацијата со Германија, Франција, Италија, Шпанија, Јапонија, Јужна Кореја и Виетнам.

Европската унија е најголемиот трговски партнер на Кина, а неколку водечки европски компании се најголемите странски инвеститори кои инвестираат во Кина. Барем на ова поле, Пекинг прави нешто добро затоа што некои водечки европски политичари како германскиот канцелар Олаф Шолц и претседателот на Европскиот совет Шарл Мишел ја посетија Кина пред неколку месеци, а други како францускиот претседател Емануел Макрон и италијанскиот премиер Џорџија Мелони ќе направете го истото на почетокот на 2023 година. Ниту Макрон ниту Шолц не се за прекин на врските со Кина и двајцата ја гледаат како важен партнер. „Кина ќе се обиде да ја искористи желбата на Макрон за стратешка автономија за да ги оддалечи Европа и Америка“, рече Кабестан.

Европските претставници и аналитичари велат дека надежта дека Пекинг ќе успее да ја одврати Москва од употреба на нуклеарно оружје е моќен мотиватор за зближување на двете сили. „Кина секогаш би се спротивставувала на употребата на нуклеарно оружје. Но, кога Си им го кажува ова на европските лидери, тој сака да го нагласи растојанието што Пекинг го поставува меѓу себе и Москва“, рече Сузан Ширк, директорка на Центарот за Кина на 21-от век на Универзитетот во Калифорнија, Сан Диего. Динг Чун, директор на Центарот за европски студии на Универзитетот Фудан во Шангај, вели дека има знаци дека Пекинг и Европа повторно се зближуваат. „Европа се соочува со голем број стратешки проблеми како што се енергетската и економската криза. Ситуацијата се подобрува, но прашање е до каде можеме да одиме. Очекувањата не треба да бидат превисоки“, додаде Динг.

Иако Пекинг се обидува да ѝ каже на Европа сè што сака да слушне, сепак не верува целосно во тоа. На европските функционери им пречи фактот што Си не се обиде да го одврати Путин да ја нападне Украина. Покрај тоа, Европа сака да стане независна во однос на суровини и технологија, така што Кина не е единствениот снабдувач на овие важни стоки. Војната во Украина покажа колку е штетна нејзината енергетска зависност од Русија и таа не сака тоа да се повтори. Во октомври, Унијата испрати приватно писмо на своите членки во кое се наведува дека треба да го заострат својот пристап кон Кина. Еден претставник на Унијата рече дека со тоа писмо ЕУ се позиционирала како економски и политички конкурент на Пекинг.