Кои се клучните прашања за гласачите на европските избори?
Стотици милиони луѓе во 27-те земји на Европската унија треба да го дадат својот глас на изборите за Европскиот парламент што ќе започнат за една недела. Ова се главните прашања кои влијаат на одлуките на гласачите додека се упатуваат кон гласачките места:
Руска инвазија врз Украина
Со инвазијата врз Украина, рускиот претседател Владимир Путин го уништи безбедносниот консензус што владееше во Европа по Студената војна. Како одговор на инвазијата, Европската унија воведе повеќекратни санкции кон Русија и испрати милијарди евра финансиска и воена помош за Украина.
Економската и воената поддршка за Украина останува популарна во ЕУ, покажува истражувањето на Евробарометар спроведено пред околу три месеци.
Приближно 70 отсто од испитаниците ја одобруваат финансиската помош за Украина, а 60 отсто оружје. Уште повеќе, 83 отсто, поддржуваат грижа за украинските бегалци, од кои има повеќе од четири милиони во ЕУ.
Некои европски земји значително ги зголемија буџетите за одбрана, што е директна последица на руската инвазија. Истражувањето на Европскиот парламент ширум ЕУ во април покажа дека 31 отсто од испитаниците сакаат да се разговара за одбраната и безбедноста за време на изборната кампања.
Трошоците за живот
Економските последици од украинската војна врз цените на енергијата и храната во последните неколку години беа големи, поттикнувајќи ја инфлацијата. Околу 31 отсто од анкетираните три месеци пред изборите сакаат ЕУ да ја поддржи нивната национална економија, додека 33 отсто сакаат ЕУ да се справи со сиромаштијата.
Европската централна банка (ЕЦБ) неколкупати ги зголеми каматните стапки од јули 2022 година за да ја спречи инфлацијата, која се искачи на рекордно ниво. Ова ги стави должниците под притисок, додека во исто време високата инфлација ги потроши заштедите на луѓето.
Се предвидува дека инфлацијата ќе падне на 2,7 проценти во 2024 година, но и покрај тоа подобрување, гласачите и понатаму се загрижени за трошоците за живот.
Цените на храната се високи на таа листа: на пример, во септември 2023 година, цената на маслиновото масло беше за 75 отсто повисока отколку во јануари 2021 година.
Климатски промени
На изборите за Европскиот парламент во 2019 година, левиот и десниот центар им предадоа дел од гласовите на либералите, крајната десница и партиите кои водат кампања за построги политики за климата и животната средина.
Ова доведе до тоа ЕУ да се впушти во големи иницијативи за климата, вклучувајќи го и Европскиот климатски акт од 2021 година, кој го направи постигнувањето на нула емисии на стакленички гасови до 2050 година правно обврзувачки.
Иако јавноста сè уште сака акција за климата, со поддршка од 27 отсто според анкетата на Евробарометар, партиите можеби не сакаат да се посветат на новите климатски политики бидејќи гласачите сè уште имаат приоритет на економијата и одбраната. Освен тоа, годината ја одбележаа и големи протести на земјоделците незадоволни од товарот што им го наметнува зелениот план.
Миграции
Прашањето за мигрантите и барателите на азил е секогаш актуелно на европските избори бидејќи предизвикува поделби и ја загрижува јавноста. На ниво на ЕУ, 24 отсто од граѓаните сакаат прашањето за миграцијата и азилот да бидат важна тема на европските избори; највисоко е во Малта, Холандија и Ирска со 50, 48 и 42 проценти.
Бројот на луѓе кои ги поминале границите на ЕУ без валидни документи достигна речиси 380.000 во 2023 година, што е највисоко од 2016 година. Како резултат на тоа, барањата за азил се највисоки во последните седум години. Повеќе од 1,14 милиони луѓе поднеле такво барање во 2023 година, најмногу од бегалската криза 2015-2016 година.
Унијата, исто така, е домаќин на 4,2 милиони луѓе кои побегнале од војната во Украина во рамките на посебна програма на ЕУ.
Партиите на левиот и десниот центар во своите кампањи ја истакнаа сеопфатната реформа на правилата за миграција под името Пакт за миграција и азил. Но, екстремно десничарските националистички партии го искористија ова прашање во нивните кампањи и велат дека тоа нема да го реши проблемот.
Екстремната десница
Подемот на екстремно десничарските партии на анкетите стана изборен проблем сам по себе. Сепак, екстремната десница не е хомогена и не е јасно дали партиите делат доволно заеднички точки за всушност да соработуваат во една од политичките групи на Европскиот парламент.
На пример, групата Идентитет и демократија (ИД) неодамна ја исфрли германската Алтернатива за Германија (АфД) од својата пратеничка група, делумно поради контроверзните изјави на главниот кандидат на АфД на изборите, кој ги релативизираше нацистичките СС единици.
