Бран насилства во Шведска: Банди дивеат, конфронтациите со огнено оружје и бомби се зачестени, граѓаните во немир

Во октомври, дополнителни 180 полицајци пристигнаа во Стокхолм. Нема резултати

Бранот на насилство започна на Божиќ. Таа вечер, 25-годишен маж беше застрелан на патот во Ринкеби, предградие на шведската престолнина. Следеа две експлозии на 26 и 27 декември во друг дел од градот, а во следните денови експлозиите се повторија на нови места, во овие случаи придружени со пукотници. На новогодишната ноќ, предградието Велингби го потресе пожар во ресторан во кој три лица беа повредени. Меѓу нив имало и дваесетгодишен млад човек кој им подлегнал на повредите.

На вториот ден од Новата година се слушнале уште две детонации. Како и досега, целта беа станбени згради. Следното пукање, во кое едно лице беше рането, а едно беше убиено, ова се случи на 4 јануари на приградска железничка станица во фреквентен дел од денот. Еден ден подоцна, експлозија одекна во стокхолмската населба Фарста, за среќа без жртви. „Претпоставуваме дека бомбата била наменета за лице кое живее во нашата зграда, но сите ги трпиме последиците. Преплашени сме“, изјави тогаш еден станар.

Шведското радио, кое ги објави деталите за нападот, соопшти дека полицијата истражува дали настаните се поврзани. Познато е, наведуваат, дека се уапсени и приведени повеќе лица поради сомнение дека учествувале во кривични дела. Меѓу нив има 15-годишно и 14-годишно момче, осомничени дека испразниле магацин од огнено оружје во зграда во областа Губанген. Соседите генерално не оставаат многу простор за шпекулации. „Тоа се банди. Не успеваат да ги држат своите свињарии под контрола“, вели еден жител.

Насилството за празниците

Порталот Политико во својата анализа за бранот насилства што го потресе Стокхолм за време на празниците пишува дека полицијата смета дека убиството на млад човек во Ринкеби предизвикало низа одмазди.

Ова не е прв ваков бран на пресметка на мафија во Стокхолм или на друго место во Шведска. Минатата година само во главниот град се случија 126 престрелки, при што загинаа 28 лица. Поставени се 31 бомба. Една година претходно во градот експлодираа 25 бомби, а во судирите со криминалното подземје беа забележани 23 смртни случаи. Пишувајќи за политичката реакција на последното насилство, Политико потсетува дека актуелната влада беше избрана во голем дел затоа што зазеде цврст став по прашањето на бандите во Шведска. Повеќето се борат за територија за шверц на дрога, според Политико. Улф Кристерсон, актуелниот премиер, најави реформа во однесувањето на полицијата која треба да ја промени ситуацијата во земјата, која многумина со право ја нарекуваат „кризна состојба“. Имено, според достапните истражувања, Шведска е на врвот на Европа по бројот на убиства во криминални судири и конфликти со банди. Според Политико, нема релативно валидни европски статистички податоци за ова прашање, но студијата на Националниот совет за спречување на криминалот на Шведска во 2021 година покажа дека „на друго место во Унијата, бројот опаѓа, само во Шведска се зголемува.“

„Имаме обемна програма за решавање на овој проблем, но разбирам дека граѓаните се нетрпеливи. Тоа се луѓе кои нема да престанат затоа што некој им го кажува тоа. Тие треба да бидат затворени“, рече премиерот Улф Кристерсон, кој ја презеде функцијата на крајот на октомври. Моментот на ескалација на насилството е незгоден за шведскиот премиер и земјата која штотуку го презеде претседавањето со Унијата, а како една од нејзините цели го наведе зајакнувањето на безбедноста на европските граѓани, потсетува Политико.

Како да се реши проблемот?

Само неколку дена пред серијата напади, Џими Акесон, шеф на Шведските демократи, десничарска партија која официјално не е дел од коалициската влада, но и дава клучна поддршка во парламентот, изнесе свои предлози за решавање на проблемот. Еден од нив е дека полицијата треба да добие овластување да воспостави привремени зони за постапување – области каде што имаат одврзани раце да вршат рации за оружје и експлозиви.

Исто така, се верува дека воведувањето на анонимно сведочење – во моментов невозможно во Шведска – ќе доведе до повеќе пресуди. И двете идеи се во фаза на евалуација за да се оценат нивните перформанси и влијание врз правата на граѓаните.

Досега, според податоците на шведските медиуми, се зголемува буџетот на полицијата, кој пораснал за 60 отсто од 2015 година. Во октомври, дополнителни 180 полицајци пристигнаа во Стокхолм. Нема резултати.

Власта, се чини, е свесна дека часовникот отчукува, особено што последните анкети покажуваат дека паѓа популарноста на владата која едвај стапи на функција, коментира Политико. Последното истражување на агенцијата Новус покажа дека поддршката за опозициските социјалдемократи расте, додека поддршката за Кристерсон и коалициските партнери се намалува. Уште во средината на декември, истражувањето на Демоскоп покажа дека 62 отсто од испитаниците сметаат дека владата не си ја врши работата добро.

Проблемите со сузбивањето на бандите и фактот дека судирите се случуваат во присуство на невини соседи и случајни минувачи, кои би можеле да настрадаат како колатерални жртви, се сметаат за единствените важни причини за внатрешното незадоволство во Шведска, која е сè позафатена од инфлацијата. Владата најави дека презема голема офанзива против бандите, но прашање е дали граѓаните веруваат дека најавите се нешто повеќе од зборови кои имаат за цел да го смират растечкиот гнев, пишува Политико.

По пукањето во Велингби, на местото на трагедијата, некој оставил порака покрај цвеќињата и свеќите: „Ве изневеривме како општество“. „Тоа се млади луѓе кои повеќе се плашат од одмазда од сопствените кругови отколку од затвор“, коментира еден шведски полицаец.

Макс Акервал, еден од полициските началници во Стокхолм, смета дека атмосферата во криминалното милје во Стокхолм е променета. „Сè се смени. Бандите повеќе не функционираат на ист начин. Тие не се структурирани како порано“, коментира тој за Dagens Nyheter.