Направен е голем чекор во заштитата на пченицата од климатските промени
Заедниците на ловци-собирачи, кои се борат да преживеат во непријателска средина, се трансформираа себеси со одгледување пченица. Овој вид на дива трева, која некогаш се наоѓала на мала област на Блискиот Исток, сега покрива големи делови од планетата. Исто како што истакна израелскиот историчар Јувал Ноа Харари:
„Во големите рамнини на Северна Америка, каде што пред 10.000 години не растеше ниту едно растение пченица, денес пченицата се протега на стотици и стотици километри без да наиде на друго растение“.
Пченицата обезбедува 20 проценти од калориите од вкупната количина на калории што секојдневно се внесува во човечкиот организам, но нејзиното одгледување е загрозено. Тоа е загрозено од глобалното затоплување предизвикано од човекот. Поконкретно, му се закануваат топлотни бранови, суши и шумски пожари.
Овие опасности би можеле да се избегнат со истражување спроведено во центарот Џон Инс во Норвич, Велика Британија. Работат на тоа како пченицата да биде поотпорна на топлина и суша. За таа цел, во Шпанија се тестираат сорти пченица што самите ги развиле. Тестирањето вклучува и интервенција во генетската структура на пченицата.
Способноста на овие сорти да ја издржат ибериската топлина ќе одреди колку добро може да се заштитат житните култури од климатските промени. Другите култури, како оризот и компирот, се одговорни за земјоделската револуција, но пченицата беше клучот. Како што напиша Харари во својот бестселер „Сапиенс“, пченицата е клучна за експлозијата на населението и појавата на разгалена елита.
Греам Мур, професор во Центарот Џон Инес, ја истакна сложената генетска структура на пченицата како проблем во обидот да ја направи пченицата поотпорна. Тој посочи дека тврдата или тврда пченица како една од двете основни сорти пченица има два различни гени, додека лебната пченица како друга основна сорта има три гени. Тој истакна дека човечките суштества имаат еден геном.
Сложената генетска структура има конкретни последици. Со цел да се контролираат различните гени и хромозоми, пченицата има стабилизирачки ген кој одвојува различни хромозоми во различни гени. Ова овозможи сите сорти пченица да имаат високи приноси. Меѓутоа, тој ген спречува каква било размена на хромозоми со диви сорти пченица – тоа е она што ги фрустрира генетичарите во нивните напори да создадат нови, поотпорни сорти.
„Дивите сорти имаат навистина корисни карактеристики – тие се отпорни на болести, отпорни се на сол, отпорни се на топлина. Имаат се што сакате да го олеснат одгледувањето пченица во потешки околности. Не го прави тоа затоа што тој ген го оневозможува прифаќањето на овие способности“, објасни Мур.
Тоа е ген кој генетичарите го нарекуваат „свет грал“ на пченицата.
„Пченицата, и покрај нејзината важност за исхраната во светот, се покажа како најтешка за проучување поради сложеноста и големината на нејзините гени, во споредба со сите други поголеми земјоделски култури. Затоа, потрагата по генот што го предизвикува проблемот е значајна “, нагласи Мур.
Поминаа неколку децении и научниците од Центарот Џон Инес конечно успеаја во потрагата по „светиот грал“. Тие идентификувале клучен ген и го нарекле Zip4.5B. Тие создадоа негова мутантна форма, дозволувајќи им на пченичните хромозоми правилно да се спарат. Тоа овозможило одржување на приносот, но не овозможило создавање на сорта која нема да ги има сите карактеристики на дивите сорти пченица.
Откриено е дека постојат најмалку 50 различни форми на генот Zip4.5B. Мур најави дека ќе ги тестираат во различни сорти пченица што тие ја создале. Тој истакна дека целта била да се идентификуваат сортите кои ќе бидат најотпорни на високите температури, пишува весникот Гардијан
